Lichaamsgericht-energetische therapie onderscheidt zich van cognitieve therapie met name door het hanteren van verschillende lichaamsgeöriënteerde interventies. Deze zijn expliciet gericht op een bewustwordingsproces waarbij zowel mentale, emotionele, gedragsmatige als lichamelijke dimensies verbonden worden vanuit een holistische achtergrondtheorie (Calsius, 2017). Lichaamsgericht-energetische therapie wordt in het onderzoek van Calsius gekarakteriseerd als overkoepelende term voor diverse methodes middels de volgende zes assen:
- Behandeling versus fenomenologisch leren. Dit houdt in dat het lichaamsgericht en energetisch leren voornamelijk ervaringsgericht is in plaats van volgens vaste gedragsprotocollen.
- Het energetisch lichaam versus het wetende lichaam. Hierbij is het ondersteunende proces gericht op de energetische laag in plaats van op de mentale laag.
- Analytisch -inzichtelijke versus dialogische relatie. Dit houdt in dat cognitieve therapie zich richt op het analyseren en uitleggen van de problematiek en lichaamsgerichte-energetische therapie zich bezighoudt met het samen onderzoeken van de ervaringen in het lichaam.
- Focus op non-verbale processen versus dialogische relatie. Hierbij zit het verschil in het enkel praten over iets versus de ervaring in het moment.
- Aanraking versus geen aanraking. Waar cognitieve therapie zich op het verbale stuk richt, kan lichaamsgerichte-energetische therapie inhouden dat energetisch werken (healen) onderdeel van de behandeling is.
- Regressie versus werken in het hier-en-nu. Dit houdt in dat cognitieve therapie enkel naar het verleden kijkt en hoe dit doorwerkt in het heden, onderzoekt de lichaamsgerichte-energetische therapie het lichaam en de blokkades ervan in het hier-en-nu.
Calsius legt in het artikel uit dat het lichaam een bijzondere toegangspoort is tot het netwerk van het impliciete geheugen en het limbische deel van het brein. Deze onderdelen van de hersenen spelen een doorslaggevende rol bij trauma’s en kunnen derhalve via de wijsheid van het lichaam bereikt worden. Dit prikkelen en beïnvloeden van deze netwerken staat centraal in de lichaamsgerichte-energetische therapie. Bij deze therapie kunnen allerlei lichaamsgerichte technieken ingezet worden rond aanraking, beweging, houding, ademhaling en ecovatieve expressie (zoals hands-ontechnieken, ademwerk, klanken en visualisaties) met lichaamsbewustwording als gemene deler. Embodied attentiveness (belichaamde afstemming) vanuit de therapeut is volgens Calsius kenmerkend én cruciaal voor het werken met aanraken en beweging binnen de lichaamsgerichte-energetische therapie.
EMDR versus EFT en de Unseen Therapist als traumabehandeling
Om een voorbeeld te geven van de verschillen in cognitieve en lichaamsgerichte-energetische therapie in traumabehandelingen kan het veelgebruikte psychologische protocol voor EMDR afgezet worden tegen de technieken van de EFT en de Unseen Therapist.
EMDR grijpt als cognitief-emotionele interventie aan op de werking van het werkgeheugen; door aan een nare gebeurtenis te denken wordt het werkgeheugen geactiveerd (Keijsers, G. P. J., Van Minnen, A., & Hoogduin, C. A. L., 2004).Aangezien trauma een hoge intensiteit aan beelden en hevige emoties kan oproepen, wordt het werkgeheugen flink belast. Door het werkgeheugen gelijktijdig aan het oproepen van de beelden te belasten met sensorische prikkels (onder andere door het met de ogen volgen van een lampje), heeft het werkgeheugen minder ruimte voor het activeren van de hevige emoties. Hierdoor worden de emoties geneutraliseerd waargenomen en roepen de traumatische beelden later minder emotie op. De traumaverwerking vindt in deze therapie plaats in de cognitieve gedeelten van het brein.
Emotional Freedom Techniques (EFT) is een techniek, waarbij ervan uit wordt gegaan dat ziekte en emotionele klachten een verstoring in het energiesysteem zijn (www.official-eft.nl). Bij EFT wordt door het kloppen op acupunctuurpunten het energiesysteem in balans gebracht en wordt een kalmerend effect op het zenuwstelsel ervaren. Onderzoek laat zien dat tijdens en na EFT er aantoonbare fysiologische veranderingen plaatsvinden; stresshormonen worden positief beïnvloed en verbindingen in het brein veranderen. Hiermee verdwijnen de psychologische en fysieke klachten rond trauma. De traumaverwerking vindt plaats via fysiologische processen in het lichaam.
De Unseen Therapist is een energetisch afgeleide vorm van de EFT en werkt een stapje verder in het energetische continuüm: middels een vast stappenplan wordt een visualisatie van de traumatische gebeurtenis voorgesteld en worden alle bijbehorende zintuiglijke ervaringen geactiveerd, zodat de emotionele piek in de ervaring fysiek gevoeld kan worden (www.official-eft.nl). Deze piek wordt in het hele lichaam doorvoeld, waarna een vooraf aangenomen Unseen Therapist (een engel, het All, lichtbron, een gids of een overledene) in de situatie mag stappen. Deze verzacht middels kleuren of warme stromingen de waargenomen emotionele piek in het fysieke lichaam tot een acceptabele sterkte wordt bereikt. De fysieke sensaties worden opnieuw via alle zintuigen ervaren en de sessie wordt pas afgesloten als de traumatische gebeurtenis een lage intensiteit aan emoties oproept. Er is sprake van traumaverwerking middels het energetische en sensorische deel van het lichaam.
Energetische ingang in therapie
Aangezien traumatherapie vanuit het energetisch lichaam op de mentaal ingestelde cliënten een verdiepende werking heeft ten opzichte van de mentale aanpak, is deze aanpak aan te bevelen binnen deze doelgroep. Het ‘wandelende hoofd’ wordt daarmee significant minder aangesproken, waardoor de cliënt naar het lichaam en daarmee naar de emoties zal bewegen. Pas dan kan de cliënt de ervaren trauma’s in beweging brengen